Contoh Pidarta Bahasa Bali tema Tri Hita Karana
Tri
Hita Karana Pinaka Dasar Ngrajegan Budaya Bali
Sane wangiang titiang, Bapak Dewa Gede
Paramartha seantuk Guru Bahasa Bali. Ida dane para sisia XII IPS 3 sareng sami
sane dahat tresna asihin titiang.
Om
Swastiastu
Sadurung
titiang ngelanturang atur, pinih kapertama ngiring iraga sareng sami nunas ica
majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa duaning sangkaning paswecan Ida presida
iraga mapupul ring galahe sane becik puniki jagi ngebaosan nanginin indik “Tri
Hita Karana Pinaka Dasar Ngrajegan Budaya Bali”.
Minab
ida dane sareng sami sampun pastika uning sane kawastanin Tri Hita Karana
punika, duaning wacana punika sampun sering pisan kebaosang olih para jana
sami. Wacana Tri Hita Karana punika sering kawedar ritatkala kawentenang acara
Dharma Wacana, penyuluhan Agama Hindu taler sampun keajahin ring sekolahan.
Kewentenang
titiang sane kalintang tambed pacang nyobyahang indik wacana Tri Hita Karana
puniki, nenten ja wenten manah titiang jaga nasikin segara utawi ngajahin ida
dane sareng sami sane pastika sampun wikan ring indike punika. Sakewanten titiang
sapunika taler ida dane wantah jadma sane madue kekirangan ring kewiadnyanan,
duaning asapunika ngiring ja iraga sareng sami pada-pada saling nguningayang.
Inggih
ida dane sane dahat suksmayang titiang, sane mangkin jaga kawitin titiang
ngaturang indik wacana “Tri Hita Karana Pinaka Dasar Ngrajegan Budaya Bali”.
Lengkara tri hita karana punika kawangun antuk tigang kruna, inggih punika :
Tri, Hita miwah Karana. Kruna tri punika mearti tiga, kruna Hita artinipun
harmonis, tur kruna Karana punika mearti Pengawi. Dadosne “Tri Hita Karana”
punika artinipun wantah tiga hubungan sane ngawesanayang kerahayuan utawi
keharmonisan. Tri Hita Karana puniki kepah dados tiga, inggih punika
Parhyangan, Pawongan, miwah Palemahan.
Parhyangan
inggih punika pasewitran sane kewangun marep ring Ida Sang Hyang Widhi. Inggian
laksana sane kalaksanayang nenten ja wenten tios wantah pebuat sane nyihnayang
rasa bhakti ring Hyang Widhi, upaminipun wantah ngelaksanayang acara ngayah
ring parhyangan utawi Pura-pura, ngelaksanayang persembahyangan nyabran
purnama. Yening ring peumahan, jero utawi griya wantah marerisak ring
pamerajan, taler ngaturan banten saiban nyabran rahina. Ring jagat bali,
parhyangan puniki sampun kacihnayang antuk pura-pura sane sampun kewangun, napi
ke punika pura kahyangan jagat, dang kahyangan, kahyangan tiga, pamerajan miwah
salewirnyane sane nyiriang jagat baline puniki. Sane taler pinaka ciri jagat
baline inggih punika upacara yadnya sane kelaksanayang.
Pawongan
inggih punika pasewitran sane kawangun marep ring nyama braya utawi para jana
sami melarapan antuk saling asih lan asuh. Yening sampun presida ngelaksanayang
saling asih lan asuh puniki pastika iraga pacang ngemanggihang sane kewastanin
rahayu masewitra ring jagate. Ring bali sampun ngelaksanayang konsep puniki
sane kemargiang ring soang-soang desa pekraman. Desa pekraman puniki taler
pinaka ciri jagat bali, duaning konsep desa pekraman wantah wenten ring bali
kemanten. Ring desa pekraman wenten sane kawastanin awig-awig. Awig-awig puniki
wantah titi laksana sane patut kemargian risajeroning menyama braya.
Palemahan
inggih punika pasewitran sane kalaksanayang marep ring gumi genah iraga sareng
sami maurip. Yening iraga presida ngewangiang gumi utawi jagate, pastika iraga
pacing rahayu ngantos riwekas turmaning nenten wenten malih sane kawastanin
byuta sane kakardi olih jagat. Wentene byuta olih jagate punika nenten ja
wenten tios wantah kawesanayang olih jadmane sane maparisolah setata ngusak
asik jagate. Upaminipun ngundulin alas, ngebor tanah miwah seluwirnyane. Sane
patut kelaksanayang mangdane jagat miwah jadma pada-pada mamargi antar inggih
punika ngelaksanayang reboisasi. Ring bali wenten dresta sane kemargiang
risajeroning ngewangiang jagate inggih punika mejalaran antuk ngelaksanayang
upacara yadnya nyabran nem sasih sane kawastanin tumpek pengatag utawi tumpek
bubuh. Tetujon upacara puniki wantah ngaturang parama suksma majeng ring jagate
pamekasnyane majeng ring para taru.
Punika
wawu sampun atur uningayang titiang inggian kasuksman Tri Hita Karana sane
setata kemargiang ring jagat bali. Yening konsep puniki presida setata
kelaksanayang, pastika jagat bali piniki pacang setata ajeg. Punika mawinan Tri
Hita Karana punika patut pinaka dasar ngrajegan budaya bali.
Inggih
ida dane sane banget baktinin titiang, cutet atur titiang, ngiring mangkin
sareng sami mautsaha tunggaling kahyune ring sajeroning ngemargiang laksana
selamin iraga maurip ring jagate kadasarin antuk ngelaksanayang Tri Hita
Karana.
Inggih
wantah asapunika presida antuk titiang ngaturang atur indik “Tri Hita Karana
Pinaka Dasar Ngrajegan Budaya Bali” mugi-mugi wenten pikenohipun. Makakirang
langkung antuk titiang ngaturang, titiang nunas geng rena sinampura.
Makawasana
titiang ngaturang parama santi.
Om
Santih Santih Santih Om